کاربرد ساز گاوال

“گاوال” همان دایره ی آذربایجانی است و در موسیقی آذربایجان کاربرد وسیعی دارد.

• این ساز در موسیقی کلاسیک آذربایجان،نواخته می شود
• در موسیقی عاشقی (در آذری به عاشقلار موسیقی-سی مشهور است)
• در موسیقی های شاد ویژه ی عروسی ها (تویلار)

قوشا ناقارا

“قوشا ناقارا” (طبلی که مانند دو کاسه است که روی آن پوست می کشند و با چوب می نوازند..)

قوشا در آذری به معنی جفت است دهل در آذربایجان نواخته می شوند در موسیقی کلاسیک آذربایجان، قاوال توسط خواننده نواخته می شود و در گروه های سنتی آذربایجان یک خواننده توسط “تار” و “کامان” (کمانچه ی آذری) همراهی می شود.

در موسیقی عاشقی،عاشق که هم باید خواننده باشد، هم نوازنده ی ساز(قوپوز) و هم شاعر، معمولاً توسط یک قاوالچی (نوازنده ی گاوال) و بالابان (سازی بادی ) همراهی می گردد. بالابان چون برای نواختن آن بین دو لب قرار می گیرد “بالبان” – به آذری بالابان – نامیده می شود.

.برخی از آذری ها به گاوال، دف هم می گویند.

دف

در ارمنستان، همان واژه ی قدیمی “دف” برای دایره استفاده می شود. موسیقی سنتی ارامنه نزدیکی قابل توجهی به موسیقی آذری و ایرانی دارد .

اگر مایل هستید مراحل ساخت دف را یاد بگیرید به مقاله (اینجا) مراجعه کنید.

در آن از سازهای تار، کیمانچا (همان کمانچه) و دودوک (همان توتک آذری)، دهل (همان ناقارای آذری) و … استفاده می کنند.

گاوال، بر خلاف دف کردی که امروزه سازی ملی است، همچنان ناشناخته است.
اگر همت زنده یاد “محمود فرنام” (نوازنده ی دایره) نبود، وضعیت گاوال از این هم بدتر بود. سازهای دایره ای شکل با اندازه ی متوسط که در نقاط گوناگون ایران استفاده می شوند، بسیار ناشناخته هستند.

انواع ساز های دایره

• سازهای دایره ای شکل بزرگ،سازهایی با ابعاد در حدود دف کردی است.
• سازهای دایره ای شکل کوچک، سازهایی در ابعاد رق عربی (شبیه دایره زنگی اروپایی به نام تمبورین)
• سازهای دایره ای شکل متوسط، سازهایی با ابعاد در حدود دایره ی آذری هستند

گاوال که سازی همراهی کننده محسوب می شود، در چند دهه ی اخیر پیشرفت خوبی داشته است. یکی از قویترین نوازندگان آن، لطیف طهماسبی زاده است که گرچه در بین ایرانی های غیر آذری شناخته شده نیست، از تکنوازان بسیار خوب گاوال است.
کمه ی گاوال از چوب است و پوست آن معمولاً از بز یا ماهی درست میشود.
گرچه امروزه روی آن طلق های مصنوعی نیز کشیده می شود.